Notka prasowa:

Książka Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk [pobierz bezpłatnie]

24 maja 2022 r. w ramach 1 Eco Kongresu w Krakowie miała miejsce premiera książki pod redakcją Kasi Jasikowskiej i Michała Pałasza z Uniwersytetu Jagiellońskiego Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Zawiera ona rozdziały autorstwa m.in. osób tworzących portal Nauka dla Przyrody, Radę Klimatyczną UJ oraz Anthropocene Working Group.

Książkę i poszczególne rozdziały można bezpłatnie pobrać ze strony http://za512.uj.edu.pl. Można też skorzystać z kodu QR prowadzącego do Repozytorium UJ:

Spis treści

Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk

Pod redakcją Kasi Jasikowskiej i Michała Pałasza

Wstęp. Kryzys klimatyczno-ekologiczny i akademia: emocje, polityczność, wyobraźnia Kasia Jasikowska, Michał Pałasz

Część 1. Jak jest? Ginie świat jaki znamy

Klimat Ziemi od archaiku po antropocen Jan Zalasiewicz, Mark Williams

Epoka człowieka? Zofia Prokop, Jagoda Byszko, Karol Nowak

Utrata bioróżnorodności Elżbieta Iwaszkiewicz-Eggebrecht, Piotr Łukasik

Żałoba klimatyczna Jagoda Mytych

(Nie)sprawiedliwość klimatyczna Kasia Jasikowska, Patryk Sierpowski, Natalia Styrnol, Dorota Guzik

Klimat i płeć Beata Kowalska

Klimat tu i teraz Dorota Matuszko

Część 2. Dlaczego tak jest? Ograniczenia ludzkich horyzontów

Zerwanie więzi z naturą Joanna Tusznio

Rynkowa gra w (k)lasy Maciej Grodzicki

Energia wyobrażeń Aleksandra Wagner, Tadeusz Rudek

Jak nakarmić świat w dobie kryzysu klimatyczno-ekologicznego Paulina Kramarz

Jak organizacja pracy akademickiej napędza kryzys klimatyczno-ekologiczny Marta Shaw

Resakralizacja Ziemi Bartłomiej Knosala

Część 3. Co robić? Zmiana myślenia i działania

Prawa natury? Własność i podmiotowość prawna w antropocenie Bohdan Widła

Kooperatywy 2.0 Katarzyna Wodniak

Zarządzanie bardziej ludzkie, ludzkie, więcej-niż-ludzkie Michał Pałasz

Psychologia aktywizmu klimatycznego Joanna Grzymała-Moszczyńska, Katarzyna Jaśko

Zrób, co możesz. Wywiad z Cecylią Malik Martyna Słowik

Ten system dojeżdża nas już teraz. Feministyczne narracje o katastrofie klimatycznej w trakcie Manif 2020 Radosław Nawojski

Wychowanie do przyszłości Anna Andrykowska, Maciej Mrozowski

Między akademią a aktywizmem – autorefleksja nad akademicką inicjatywą klimatyczną klimatUJ Kasia Jasikowska, Patryk Sierpowski

Słownik klimatyczno-ekologiczny. 400 pojęć z wielu nauk

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022

Pobierz bezpłatnie: http://za512.uj.edu.pl

Promocja książki „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk” z udziałem autorów i autorek

To jest książka praktyczna, aktywistyczna. Jej celem jest zmiana. Taka była nasza ambicja – podkreślają Kasia Jasikowska i Michał Pałasz, redaktorzy nowatorskiej publikacji „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk” (do bezpłatnego pobrania: https://za512.uj.edu.pl). Do refleksji nad kryzysem klimatyczno-ekologicznym zaprosili ponad dwudziestu ekspertów reprezentujących różne dziedziny nauk przyrodniczych, społecznych i humanistycznych. Efektem jest naukowa, ale jednocześnie przystępna językowo, publikacja o popularyzatorskich ambicjach, która dostarcza rzetelnej wiedzy oraz podnosi świadomość społeczną na temat współczesnego kryzysu klimatyczno-ekologicznego.

Nie lubię słowa podręcznik, ta książka to była orkiestra i to orkiestra jazzowa – każdy grał, to co czuł. Pisał to, w czym jest dobry i o czym chce powiedzieć. Autorkami i autorami tych tekstów są osoby reprezentujące trzy różne pokolenia. Zależało nam zwłaszcza na głosie pokolenia, dla którego kryzys klimatyczny jest problemem numer 1, ponieważ to ono będzie musiało się z nim mierzyć. Ważny jest także emocjonalny wymiar książki. Kryzys ekologiczno-klimatyczny jest wyjątkowy i ludzie nauki wkładają w niego gigantyczny ładunek emocjonalny, ponieważ mają świadomość, że problem narasta i będzie narastał – powiedziała podczas promocji publikacji Kasia Jasikowska (Instytut Socjologii UJ), współredaktorka książki i autorka rozdziałów, Koordynatorka Rady Klimatycznej UJ.

Potwierdza to Michał Pałasz (Instytut Kultury UJ), drugi z redaktorów, autor oraz tłumacz rozdziałów, Członek Rady Klimatycznej UJ. Książkę można czytać jak „Grę w klasy” Cortázara. Składają się na nią trzy części tematyczne: 1. Jak jest? Ginie świat jaki znamy, 2.Dlaczego tak jest? Ograniczenia ludzkich horyzontów oraz 3. Co robić? Zmiana myślenia i działania. Każdy znajdzie coś, co go interesuje lub, wychodząc poza swoją dyscyplinę, przekona jak o kryzysie związanym ze zmianą klimatu myślą inni. Domyka ją słownik, który z perspektywy bardzo wielu dziedzin omawia terminy związane z kryzysem ekologiczno-klimatycznym. 

Beata Kowalska, autorka rozdziału, Rzeczniczka Praw i Wartości Akademickich, Członkini Honorowa Rady Klimatycznej UJ, odniosła się z kolei do emocji, które wzbudzać może tytuł:

Gdy zaczynaliśmy pracę nad tą książkę byliśmy za pięć dwunasta, a dziś jesteśmy za trzy dwunasta. Z tej wiedzy wcale nie płynie optymistyczny wniosek. Nie wystarczy, że nie polecimy raz samolotem. Nie mamy recepty, musimy zmienić myślenie o świecie. To ostatni moment, żeby zmieniać przyzwyczajenia. Depresja klimatyczna jest dziś czymś realnym. Sama ogromnie przeżyłam to, że w Charkowie zniszczono niedawno bank nasion, 160 tysięcy odmian – mówi socjolożka, dodaje jednak, że „za pięć dwunasta" to moment, który otwiera naszą wyobraźnie i pozwala nam myśleć utopijnie.  Kiedy uświadamiamy sobie w jakiej trudnej sytuacji znalazła się nasza planeta, wreszcie odważamy się myśleć, że inny świat jest możliwy. Zmierzać w stronę caring democracy, czyli demokracji opiekującej się. Należy stawiać odważne pytania i odważne żądania.

Również Michał Pałasz uważa tytuł za nawołanie do zmian: Tytuł książki można rozumieć doomistycznie, lub można mówić o końcu starego świata. Świat niedługo się zmieni – albo z powodu katastrofy albo zmiany systemu.

Miejscem inicjującym takie zmiany mogłyby być zaś ośrodki edukacyjne. Nie do przecenienia jest rola uniwersytetów.  O kryzysie klimatyczno-ekologicznym należy w nich nie tylko rozmawiać, ale także poszukiwać efektywnych rozwiązań mitygacji i adaptacji. To dziś najważniejsze zadanie wyższym uczelni – uważa Kasia Jasikowska. 

Podczas promocji obecna była także Pełnomocniczka Prezydenta Miasta Krakowa ds. Edukacji Klimatycznej, Ewa Całus. Siedzę na tej scenie jako czytelniczka. Ze względu na stanowisko chciałabym nadać tej książce aspekt krakowski i miejski. Tak przekrojowej publikacji na temat zmian klimatu jeszcze nie było. To, co mnie ujęło, to wartości, jakie redaktorzy przyjęli podczas pracy: partycypacyjność, włączanie, myślenie wspólne, dochodzenie do rozwiązań w formie debaty i dialogu, to wszystko jest potrzebne do rozwiązań klimatycznych w mieście. Co więcej, ta książka jest zbudowana tak, jak lubię najbardziej: zawarte teksty mogą być początkiem podróży w temacie zmian klimatu. To podręcznik kreatywnego myślenia, czyli tego, co w temacie zmian klimatu jest nam potrzebne – powiedziała Ewa Całus. 

Książka zyskała też bardzo przychylne recenzje naukowe od prof. dr hab. Ewy Bińczyk (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) i prof. dr hab. Ewy Domańskiej (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). Cieszy się także dużym zainteresowaniem czytelników. Podczas spotkania pojawiły się pytania o wydanie jej drukiem i szeroką dystrybucję. Spotkanie promujące publikację odbyło się 24 maja w Audytorium Maximum UJ ramach pierwszego Eco Kongresu https://eco.uj.edu.pl.

Dyskusja towarzysząca promocji książki: